معماری گیلانی، پیوندگاه فرهنگ، طبیعت و معماری - مجله سیاران

جهت دریافت خدمات رنگ پتینه چیست با گروه ساختمانی آبان در ارتباط باشید. هر گونه خدمات رنگ آمیزی با تکنیک های مدرن پتینه کاری را به ما بسپارید.

این معماری از سوی مردم برای مردم و در کمال احترام به بستر بنا خلق شده است. مسکن بومی گیلانی بستر مناسبی برای جریان یافتن داستان زندگی بوده و به احتیاجهای مادی و معنوی ساکنان زمان خود به خوبی پاسخ داده است.

ریزفضاهای هر بنا با توجه به شرایط زندگی ساکنان بوده و به این ترتیب برای افراد مختلف با شرایط شغلی و معیشتی مختلف، معماری خاصی شکل گرفته است و فضاهای خدماتی همچون فضای نگهداری دام، انبار محصولات کشاورزی، فضای مناسب پرورش کرم ابریشم، محل فراوری صنایع دستی و غیره با توجه به احتیاج ساکنان در نظر گرفته شده است. برون گرایی از ویژگی های شاخص این معماری است که در انطباق با فرهنگ و خلق و خوی ساکنان منطقه است.

تنوع در ساختار کالبدی معماری گیلانی بسیار بالا بوده و مناطق شهری و روستایی در مناطق مختلف گیلان دارای بناهایی با معماری مخصوص به خود هستند. استان گیلان به 9 حوزه فرهنگی معماری تقسیم می گردد که عبارتند از ساحل شرق، جلگه شرق، کوهپایه و کوهستان شرق، جلگه مرکزی، ساحل غربی، جلگه غربی، کوهپایه و کوهستان غربی. هر یک از این حوزه ها دارای معماری خاص خود بوده و تفاوت های معناداری با یکدیگر دارند. این تفاوت ها به دلیل پاسخ گویی به بستر طرح بوده و شرایط اقلیمی، اجتماعی و مالی به خوبی در معماری این مناطق بازتاب یافته است.

در مناطق ساحلی و جلگه ای فضاهای نیمه باز نقش پررنگی در معماری ایفا می نمایند چرا که در بیشتر مواقع سال این فضاها قابل استفاده بوده و بسیاری از فعالیت های افراد خانواده همچون آشپزی، غذاخوردن، استراحت، گردهمایی و ... در تلارها و ایوان ها رخ می داد.

در بیشتر این مناطق دورتادور بنا دارای غلامگرد بوده و تلار اصلی عموما در جبهه شرقی واقع شده است تا ضمن استفاده از نور کافی از کوران مناسب نیز بهره مند باشد و شرایط آسایش به خوبی در بنا ایجاد گردد. جبهه غربی که در معرض بادهای باران آور و کج باران است بدون بازشو طراحی شده و در بعضی موارد دامنه سقف تا زمین امتداد می یابد تا مانع از نفوذ کج باران به دیوار بنا شده و دیوار غربی از آسیب در امان بماند.

با حرکت به سمت مناطق کوهپایه و کوهستانی از سطح فضاهای نیمه باز کاسته شده و به دلیل کاهش دما و وزش بادهای سرد، فضاهای بسته بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد. جهت قرارگیری بنا در این مناطق عموما رو به دره بوده و جانمایی به شیوه ای اجرا شده که حدبیشتر نورگیری و بهره گیری از تابش خورشید حاصل گردد.

این معماری در نهایت خودبسندگی و با بهره گیری از مصالح بوم آورد و روش های شگفت آور ساخت ایجاد شده که پس از گذشت سال ها همچنان پابرجاست. این امر از پی و کرسی تا دیوار و سقف کاملا مشهود است. با توجه به رطوبت موجود در منطقه و به منظور پرهیز از نفوذ رطوبت، بناها از زمین فاصله داشته و روی کرسی بنا می شدند.

اما نوع کرسی در مناطق مختلف استان متفاوت است. به عنوان مثال در بخش هایی از جلگه مرکزی و شرقی و در نزدیکی سفیدرود، طغیان رودخانه درنظر گرفته شده و کرسی به شکل باز اجرا شده است ولی در سایر مناطق کرسی به شکل پر احداث شده است. در اجرای دیوارها از مصالحی مانند چوب، سنگ، گل و خشت که در محل موجود بوده استفاده شده است. همچنین نوع سقف در نقاط مختلف استان متفاوت بوده و با توجه به خرده اقلیم و مصالح موجود در منطقه از گالی (گیاهی که در حاشیه مرداب می روید)، کلوش (ساقه برنج ، لته یا سفال استفاده شده است. تمام مصالح بکار رفته در بنا از مصالح طبیعی و برگشت پذیر بوده و در صورت تخریب هیچ آسیبی به محیط وارد نمی گردد.

معماری بومی گیلان معماری هماهنگ با محیط و بستر و معماری هماهنگ با جریان زندگی بوده و حاوی درس های آموزنده بسیاری است که بازخوانی آن می تواند یک الگو و راهنمای عملی برای معماران امروز برای طراحی بهینه بناها باشد. احترام به معماری بومی، احترام به طبیعت و احترام به فرهنگ است و پاسداشت آن پاسداشت طبیعت و پاسداشت فرهنگ. باشد که این میراث ارزشمند را آن گونه که شایسته آن است قدر بدانیم.