انگشت نگاری و پژوهش های باستان شناختی روی گل مهرهای ساسانی

به گزارش مجله سیاران، دو پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی - فرهنگی و زبان شناسی، متون و کتیبه ها در طرح پژوهشی مشترکی بررسی انگشت نگاری آثار دوره ساسانی را انجام می دهند.

انگشت نگاری و پژوهش های باستان شناختی روی گل مهرهای ساسانی

به گزارش خبرنگاران به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، کامران احمدی رئیس پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی -فرهنگی با اعلام این مطلب گفت: دوره ساسانی یکی از مهم ترین و درخشان ترین دوره های ایران باستان است؛ تنوع، زیبایی، گستردگی، بهره گیری از مواد گوناگون در ساخت میراث برجای مانده از آن دوران نمایانگر ویژگی های این دوره است.

وی اضافه نمود: یکی از مهمترین آثار برجای مانده از دوران ساسانی، گل نوشته ها و مُهرها هستند که علاوه بر ارزشمند بودن، دارای ارزش های هنری و از دید تاریچه خط زبان فارسی و زبان پهلوی نیز مهم هستند.

احمدی با اشاره به گل مُهرهای موبدان، بزرگان سیاسی و لشکری گفت: جنس غالب گل مُهرهای ساسانی از گل است و این آثار دارای نوشته های مهم و تنوع هنری هستند. این دسته آثار از محوطه های مختلفی در کشور بدست آمده اند که استان فارس و آذربایجان غربی (تخت سلیمان) جایگاهی ویژه دارند.

رئیس پژوهشکده حفاظت و مرمت با بیان اینکه این دسته آثار متعلق به بزرگان و شخصیت های دینی و غیر دینی روزگار ساسانی است، گفت :گل مُهرهای ارتشبدان (فرماندهان عالی نظامی) و مغان (مذهبیون) ارزشی خاصی دارند. در واقع این گونه آثار اطلاعات بسیار مفید و متنوعی را در اختیار پژوهشگران علوم باستان شناختی قرار می دهد.

به گفته وی، تکنولوژی پیشرفته دهه های اخیر نیز امکان دستیابی به اطلاعات گسترده را در این زمینه میسر کرده که بدون بهره گیری از روش های جدید علوم و مهندسی قابل به دست آوردن بودند.

وی اضافه نمود: میکروسکوپ های الکترونی، دستگاه های پرتو ایکس و ... امکان دست یابی به اطلاعات موجود در این آثار را تا ابعاد نانو متری مهیا کرده اند، هرچند گاهی این ریزنگری ها، باعث بی توجهی به شواهدی می شود که در نظر اول بی اهمیت جلوه می کنند.

احمدی گفت: اثر انگشت سازنده یک اثر بر روی سفال، مُهر، گل مهر و یا یک لوح باستانی امری نه تنها محتمل، که با توجه به دست ساز بودن این نوع اشیاء بسیار بدیهی است و در عین حال همین نشانه کوچک حاوی اطلاعاتی است که می تواند گوشه های تاریک سئوالات بی جواب تا به امروز را روشن سازد، اطلاعاتی از نوع انسان شناسی تا جامعه شناسی که بسته به نوع شیء مورد نظر (در اینجا گل مُهر) می تواند کاربردی تجاری، اداری، مذهبی، لشکری و غیره را در جامعه مرزبندی شده ساسانی دارا باشد و از این نظر می تواند اطلاعات گوناگونی را در خصوص سازندگان و سفارش دهندگان این گونه آثار را که به طبقات مختلف نظام اجتماعی ساسانی مربوط می شوند در اختیار قرار دهد.

وی اضافه نمود: اطلاعات انسان شناسی و جامعه شناسی در کنار اطلاعات تصویری، هنری و نوشته هایی که همراه این گل مُهرها هستند، مجموعه ای را تشکیل می دهند که همراه شدن شان با اطلاعات باستان سنجی حاصل از دستگاه ها و روش های موجود در علوم و فنون جدید، راه جدیدی در تحلیل مسائل مربوط به این دوره را امکان پذیر می کند.

رئیس پژوهشکده حفاظت و مرمت در ادامه اظهار کرد: این طرح که بصورت مشترک میان پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی - فرهنگی و و پژوهشکده زبان شناسی ،متون و کتیبه های پژوهشگاه میراث فرهنگی در جریان است، در نظر دارد پاسخی به سئوالاتی همچون نحوه شکل گیری و ساخت گل مهر های ساسانی ، یکی بودن ورزدهندگان یعنی آماده سازندگان این مواد، با نویسندگان (به زبان پهلوی) و هنرمندانی که اثر انگشتشان بر روی گل مهر ها بجای گذاشته شده است ،نقش بچه ها و زنان در آماده سازی گل مهره ها، سن و میزان سلامت افراد درگیر در فرایند ساخت این آثار، چه همانندی و ناهمانندی میان گل مهرهای مناطق شمالی و جنوبی ،شرقی و غربی وجود دارد و نتایج قابل انتظار از آن ، آیا میان گل بکار رفته در میان مناطق جغرافیایی می توان به یک استاندارد رسید؟ اطلاعات بیولوژیکی قابل استخراج و انتظاراتی که می توانند برآورده کنند، رابطه میان گل مهرها و مراکز مهم اداری یا دینی دوران ساسانی داشته باشد.

به گفته احمدی، با توجه به پارسی بودن ساسانیان و هخامنشیان و توجهی که پادشاهان ساسانی به آن دوره درخشان داشته اند و اغلب آثار خود را در کنار بقایای آثار آنها ایجاد می کردند (نقش رستم، تخت جمشید، نقش رجب، ...) این سئوال پیش می آید که آیا نتیجه آزمایشات گل مهرهای ساسانی قابل قیاس با گل نبشته های هخاهنشی است؟

وی اضافه نمود: برهمین اساس آزمایشات دستگاهی مشابهی بر روی تعدادی از گل مهر های هخامنشی لازم است که نهایتا می تواند منجر به طرحی مشابه جهت بررسی گل مهرهای هخامنشی شود.

احمدی گفت :آزمایشات گوناگونی برای پاسخ گویی به پرسش های مطرح شده لازم است. آزمایش هایی نظیر XRF و ICP برای تعیین عنصری، XRD تعیین فازی، آزمایش های OM و SEM برای بررسی بافت و ریزساختار، آزمایش های ICP-MS برای تعیین همانندی و ناهمانندی ها و منشاءیابی و علاوه بر موارد فوق، تصاویری با دقت و کیفیت بسیار بالا نظیر استفاده از مستندنگاری تحلیلی برای بررسی اثر انگشت های به جامانده نیز نیاز خواهد بود.

رئیس پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی - فرهنگی در سرانجام گفت : آشکار است که فواید ناشی از این آزمایش ها و بهره گیری از شیوه های آماری می تواند پرسش های مختلفی از تاریخ ایران روزگار ساسانی را بر ما روشن و دستاوردهای علمی آن نیز می تواند سرآغاز راهی نو در سازمان میراث فرهنگی در این زمینه باشد.

منبع: خبرگزاری ایسنا
انتشار: 18 فروردین 1399 بروزرسانی: 6 مهر 1399 گردآورنده: cyaran.ir شناسه مطلب: 204

به "انگشت نگاری و پژوهش های باستان شناختی روی گل مهرهای ساسانی" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "انگشت نگاری و پژوهش های باستان شناختی روی گل مهرهای ساسانی"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید