سنگک برای مصرف نظامیان ابداع شد - مجله سیاران

خبرنگاران - رضا نیکنام : در سالنمای کمیته نانوایان تهران که در تاریخ 19 اردیبهشت سال 1326 در تهران منتشر شده درباره پیدایش نانوایی و نان سنگک این طور آمده است: شاه عباس برای رفاه حال طبقات تهیدست و لشکریان خود که غالبا در سفر نیاز به نان و خورش موقت و فوری داشتند و لازم بود به هر شهری می رسند نانوایی هایی باشند که بتوانند به قدر مصرف سربازان نان تهیه نمایند و غذایی باشد که خورش نان قرار دهند، درصدد چاره برآمد و حل این مشکل را از شیخ بهایی که از علما و دانشمندان ایران بود خواست. شیخ بهایی با تفکر و تعمق تنور سنگکی را ابداع کرد.

قصه های خواندنی تهران را اینجا ببینید

نوعی از نان که روی سنگ ریزه های گرم بپزند

سنگک؛ نوعی نان است که روی سنگ ریزه های داغ در تنور می پزند. کهن ترین فرهنگی که در آن نام نان سنگک آمده برهان قاطع می باشد که در سال 1062 ه. ق نگارش شده است. یکی از نخستین کتاب ها دربارهٔ نان سنگک، کتاب مجموعه معارف و فرهنگ نانوایی سنگکی و نان سنگک در سال 1356 نوشتهٔ سید داوود روغنی معروف به شاطر داوود یکی از شاطرهای معروف شهر ری است. او معتقد است هیچ اطلاع دقیقی از محل و پیدایش نان سنگک وجود ندارد. اما به گفتهٔ وی قدیمی ترین نوشته ای که در آن از نان سنگک نام می برد برهان قاطع است که در سال 1062 ه. ق نوشته شده است.

در آن کتاب در بارهٔ معنی واژهٔ سنگک آمده است:نوعی از نان هست که روی سنگ ریزه های گرم بپزند. به نوشتهٔ شاطر داود در تعریف این نان، نان سنگک که از نظر مزه، طعم و بعلاوه هضم آسان و سلامت، برترین نان ایران و شاید هم جهان باشد، از آرد مرغوب و سالم و آب خالص و نمک به دست می آید و خمیر ترش هم که در خمیر آن به عنوان مایه خمیر (مخمر) به کار می رود از همان آرد و آب و نمک درست می گردد. در پخت نان سنگک به غیر از مادهٔ فوق، جوش شیرین یا هر مادهٔ دیگری نمی توان به کار برد و جز آرد گندم مرغوب و سالم، هیچ آرد دیگری حتی آرد جو یا سایر حبوب را نمی توان برای پختن نان سنگک استفاده کرد.

رسم تزئین نان سنگک با عسل و کنجد

می توان از دانه هایی مثل کنجد، سیاهدانه یا مخلوطی از هر دو برای خوش طعم کردن سنگک به روی آن پاشید. در گذشته برای این کار از خشخاش استفاده می شد که امروزه منع مصرف دارد. هم چنین از سنگک به عنوان نان سفره عقد نیز استفاده می گردد که به صورت بزرگ پخته می گردد و روی آن را با عسل و کنجد تزئین می نمایند. امروزه نان سنگک با دستگاه خمیر گرفته می گردد. پیش تر تنور هیزمی بود و خمیر را در تشتک می گرفتند.